✍️ مهران مریدی
ایسنا/لرستان انتقال کالای قاچاق از خودروهای سنگین به سبک؛ واژه شوتی را در کشورمان رایج کرد و در لرستان بسیاری از جوانان بیکار روی به این کار آوردند و راه بنادر جنوبی را در پیش گرفتند.
بیشتر خودروهای شوتی فقط صندلی راننده دارد و مابقی صندلی‌ها را درمی‌آورند و در آن باری که از گمرگ خارج نشده را قرار می‌دهند که بیشتر لباس، پارچه، لوازم آرایش و… است.
رانندگان در قبال پولی که می‌گیرند وظیفه دارند بار را به دست صاحب و یا خریدار اصلی که عمدتاً پایتخت‌نشین هستند، برسانند و برای این کار باید یک وثیقه یا مقداری پول نزد صاحب بار بگذارند. اگر موفق نشوند بار را تمام و کمال به دست صاحب اصلی برسانند از آن وثائق استفاده می‌شود.
این خودروها که بعضاً فاقد پلاک یا پلاک مخدوش بوده در لرستان بیشتر به سمت بندر می‌روند و از آنجا به مقصد تهران بارگیری می‌کنند و با سرعت آنچنانی در جاده‌ها به هوای مقصد ویراژ می‌روند.
لرستان که مطابق آمار “مرکز آمار” صدرنشین جدول فلاکت است، جوانان زیادی دارد که وارد این عرصه خطرناک شده‌اند و چند ۱۰ نفر نیز در این راه جان خود را از دست داده‌اند.
برای حضور در این عرصه باید راننده‌ی ماهر و به قول شوتی‌ها گواهینامه‌ای در رِنج فرمول یک داشته باشی وگرنه جایی در این مسیر خطیر نخواهی داشت.
در جاده‌ها هر “بار” را چند خودرو اسکورت و به قول خودشان خودروهای شوتی را از خطرات(ماموران انتظامی یا راهزنان) آگاه می‌کنند و در قبال این کار، مزدی کمتر از شوتی‌ها می‌گیرند.
برای صحبت با شخصی که بار را از بندر خریداری می‌کند و به راننده‌ها می‌دهد تا به دست صاحب بار برساند، اقدام کردیم اما خیلی آمار نمی‌دادند و سرانجام یک نفر را پیدا کردیم که در ابتدا تمایلی به مصاحبه نداشت.
او گفت: به دنبال چه هستید؟ می‌خواهید بگویید این کار درست نیست؟ می‌دانید بیشتر شوتی‌های لرستان فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند؟ می‌دانید اگر شوتی نباشد خیلی از این افراد حتی پول خرید نان را هم ندارند؟
در جواب گفتم هدف ما بررسی این پدیده است که با صدای غمگین گفت هی آقا ما از ناچاری وارد این کار شده‌ایم و باید با دلالان، ماموران، راهزنان و غیره سر و کار داشته باشیم.
از او خواستم در مورد دلالان بیشتر توضیح بدهد که گفت: وقتی می‌خواهیم بار را تحویل بگیریم واسطه‌هایی وجود دارد که این کار را انجام می‌دهند. آنان از مشتری پول خود را گرفته‌اند و توزیع آن به ما سپرده می‌شود و باید بار را تضمین کنیم که سالم و بدون کم و کاست تحویل دهیم.
وی ادامه داد: برخی از این دلالان پول ما را نمی‌دهند و به عنوان مثال یک نفر از آنان، حدود سه میلیارد تومان کلاهبرداری کرده و متواری است و حتی نمی‌توانیم از او شکایت کنیم! به همین راحتی پول ما به یغما رفته است.
او به راهزنان هم اشاره کرد و گفت: در ساعات خاصی از شب که جاده‌ها خلوت است سروکله راهزن‌ها پیدا می‌شود که مسلح هستند و اگر خودروی شوتی تنها باشد به او حمله می‌کنند و اگر مقاومت کنید شلیک می‌کنند و هدف‌شان سرقت بار است و حتی کاری با خودرو ندارند.
وی تاکید کرد: تمام کسانی که به اجبار شوتی شده‌اند دل خوشی از این کار ندارند و مجبور هستند که برای لقمه‌ای نان، جان و مال خودشان را وسط بگذارند.
در هنگام خداحافظی یک جمله دیگر هم گفت: “نمی‌خواستم این را بگویم ولی بنده فوق لیسانس تربیت بدنی گرایش فیزیولوژی دارم اما” و دیگر ادامه نداد.
این پول، خون‌بهای ماست
با یک شخص دیگر که به قول خودش بارکش یا کرایه‌کش است صحبت کردیم و گفت: رسانه‌ها و مردم ایران که ما را فراموش کرده‌اند اما ما هم مثل کوله‌بران هستیم و فقط شرایط‌مان فرق می‌کند.
وی ادامه داد: یک عده هستند که تضمین می‌دهند و مثلاً برای کل بار ۳۰ میلیون تومان به شخصی که در بندر است می‌دهد و بار را تحویل می‌گیرد. ما به‌عنوان راننده باید بار را در هر کجای ایران به دست مشتری برسانیم. مثلاً در هر بار از بندر تا تهران حدود دو میلیون تومان به ما می‌رسد که شاید نصف این مبلغ هزینه استهلاک خودرو باشد.
او با بیان اینکه کسی که بار را تضمین می‌کند همشهری خودمان است، اضافه کرد: اگر بار را ماموران بگیرند که بیچاره شده‌ایم؛ خودرو و بار مصادره و جریمه می‌شویم و به نوعی زندگی ما نابود می‌شود.
از شوتی بدبخت و بی‌کس‌تر وجود ندارد
این فرد بیان کرد: یکی را می‌شناسم که با خودروی کرایه‌ای بار می‌برد و در هر بار حدود ۵۰۰ هزار تومان به خودش می‌رسد و مابقی آن هزینه می‌شود. این شخص مجبور است و باید پول درمان مادرش را تامین کند.
وی با بیان اینکه کسی هم نیست به داد جوانان لرستانی برسد، تاکید کرد: خواسته ما این است که این شرایط را ساماندهی کنند، اگر این کار خلاف است چرا لنج‌ها را متوقف نمی‌کنند؟ به ما که می‌رسد خلاف می‌شود؟ چه کسانی پشت این قضیه هستند؟
او با چشمانی اشکبار ادامه داد: به خدا قسم از شوتی بدبخت و بی‌کس‌تر وجود ندارد و ما باید برای هر بار از هفت‌خوان رستم بگذریم و این پولی که می‌گیریم در واقع خون‌بهای ماست اما یکی دو میلیون است!
بچه‌ام را در راه شوتی از دست دادم
اسفند ۹۹ با یک مادر داغ‌دیده که پسر ۲۵ ساله‌اش را در همین راه از دست داده بود صحبت کردیم و با زبان محلی گفت: روله چی بوام(فرزندم چه بگویم)، بچم دی ولِ بوئنسه دِ دسم دراوما(به همین راحتی بچه‌ام از دست رفت)، بیکاری خیلی اذیتش می‌کرد و می‌گت دا ای همه درس ونم اما فایده ناشت.(بیکاری خیلی او را اذیت می‌کرد و می‌گفت مادر هر چه درس خواندم فایده نداشت).
وی می‌گفت: فرزندش از بیکاری به ستوه آمده و قصد داشته کار کند اما دریغ از حتی یک کار کوچک و با اینکه خودش و شوهرش مخالف شوتی بوده‌اند اما نتوانسته‌اند فرزندشان را منصرف کنند و یک شب خبر فوت او را آورده‌اند.
حمله راهزنان به مدال‌آور بوکس آسیا
بامداد یکی از روزهای اواخر اردیبهشت امسال دو سارق مسلح به ملی‌پوش سابق بوکس و دارنده نشان برنز ۲۰۱۲ آسیا در جاده شهرستان دورود حمله کرده و چون فکر می‌کردند او هم شوتی است، قصد داشتند بار او را ببرند.
محمد نوری‌پور در این خصوص به ایسنا گفته بود: خودروی من پژو پارس بوده و به همراه همسرم که نوبت دکتر داشت قصد داشتیم به تهران برویم که در شهرستان دورود یک خودرو با چراغ خاموش به ما حمله و شلیک کرد.
نوری‌پور اضافه کرد: پس از آنکه سر و صورتم کامل خونین شده بود راهزنان فکر کردند که من را کشته‌اند و با شیون و زاری همسرم که می‌گفت شوهرم را کشتید، ترسیدند و آنجا را ترک کردند.
این بوکسور لرستانی که سال گذشته نیز با تیم پلیمر خلیج فارس خرم‌آباد عنوان قهرمانی لیگ برتر را کسب کرد، افزود: پس از دقایقی چندین خودرو از راه رسیدند و من به بیمارستان رفتم اما دکترها گفتند امکان ندارد ساچمه‌ها را در بیاوریم و به مرور زمان خودشان خارج می‌شوند.
وی گفت: خدا را شکر هیچ کدام از ساچمه‌ها به همسرم برخورد نکرده و فقط از لحاظ روحی و اینکه آن صحنه وحشتناک را دیده، شرایط خوبی ندارد.
نوری‌پور بیان کرد: بلافاصله نیروی انتظامی شهرستان دورود کار تحقیقات را آغاز کرده و امیدوارم این راهزنان هرچه سریع‌تر شناسایی و دستگیر شوند.
چند هفته پس از این حادثه، نوری‌پور در تماس تلفنی با خبرنگار ایسنا گفت که پلیس از وی خواسته برای شناسایی راهزن مراجعه کند که خودش و همسرش یک نفر از آنان را شناسایی کرده‌اند
شوتی‌ها همان کول‌بران هستند
مرتضی محمودوند، نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی در این خصوص اظهار کرد: می‌گویند محمودوند بحث شوتی‌ها را پیگیری نکرده اما با مسئولان نظامی و امنیتی کشور مرتب این موضوع را پیگیری می‌کنم.
وی ادامه داد: بحث تیراندازی به شوتی‌های عزیزی که برای یک لقمه نان جان خودشان را به خطر می‌اندازند الان ساماندهی شده؟
محمودوند گفت: بحث کول‌بران در حالی ساماندهی شده و شوتی‌ها هم باید ساماندهی شود چراکه آسیب آن برای جامعه خیلی زیاد است.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با تاکید بر اینکه توقع داریم شوتی‌ها هم ساماندهی شوند، افزود:خیل جمعیت جوان سمت غرب و جنوب از ناچاری به این شغل روی آورده‌اند و آسیب‌های زیادی دارد.
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که در یکی دو هفته گذشته بازهم اخباری مبنی بر تیراندازی به سمت شوتی‌های لرستانی شنیده شد.
قاچاقچیان عمده شبکه غیررسمی حمل و نقل را مدیریت می‌کنند
سرهنگ جلال امینی، رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس امنیت اقتصادی ناجا در خصوص خودروهای شوتی می‌گوید: این پدیده صرف‌نظر از سازمان‌یافته یا خرد بودن آن، یکی از چالش‌های جاده‌ای و مقابله با قاچاق کالا در کشور است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر انتقال کالای قاچاق توسط رانندگان خودروهای شوتی، خودروهای فاقد پلاک یا پلاک مخدوش یکی از چالش‌ها و معضلات جاده‌ای و حوزه مقابله با قاچاق کالا در سراسر کشور بوده است.
امینی افزود: قاچاقچیان عمده، رانندگان متخلف را به کارگیری کرده و از طریق آنان به اهداف خود می‌رسند، این افراد در شهرهای بزرگ مستقر و در خانه‌های خود شبکه غیررسمی حمل و نقل را مدیریت می‌کنند و در مواقع کشف کالای قاچاق توسط مأموران، این رانندگان هستند که متضرر می‌شوند و خطر کمی قاچاقچیان اصلی و صاحبان کالا را تهدید می‌کند.
رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس امنیت اقتصادی ناجا افزود: این موضوع بعضاً به صورت سازمان‌یافته و حرفه‌ای و در برخی از موارد به صورت انفرادی یا گروهی صورت می‌پذیرد که صرف نظر از سازمان‌یافته یا خرد بودن این موضوع مسبب انتقال کالای قاچاق از شهرهای مرزی به استان‌های مرکز کشور است.
وی گفت: روزانه تعداد قابل توجهی از خودروهای شوتی اعم از وانت یا سواری با سرعت سرسام‌آور و بدون توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی با انتقال کالای قاچاق از مبدأ محورهای بنادر جنوبی همچون بوشهر، خوزستان و هرمزگان و عبور از استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، قم، کرمانشاه، کرمان، فارس و چهارمحال و بختیاری به سمت اصفهان، تهران و کردستان در فعالیت هستند و هیچ‌گونه توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی نداشته و با سرعت بالا از توقف خودداری و در صورت تعقیب و گریز این خودروها در جاده‌های پر تردد کشور موجب به خطر افتادن جان دیگر رانندگان، مأموران و مسافران که در طول مسیر در حال تردد هستند، می‌شود.
